ભજ ગોવિંદમ્
हिंदी ❈ English ❈ ਪੰਜਾਬੀ (Punjabi) ❈ বাংলা (Bangla) ❈ ગુજરાતી (Gujarati) ❈ ಕನ್ನಡ (Malayalam) ❈ ಕನ್ನಡ (Kannada) ❈ தமிழ் (Tamil) ❈ తెలుగు (Telugu) ❈
ભજ ગોવિંદં ભજ ગોવિંદં
ગોવિંદં ભજ મૂઢમતે ।
સંપ્રાપ્તે સન્નિહિતે કાલે
નહિ નહિ રક્ષતિ ડુકૃંકરણે ॥ 1 ॥
મૂઢ જહીહિ ધનાગમતૃષ્ણાં
કુરુ સદ્બુદ્ધિં મનસિ વિતૃષ્ણામ્ ।
યલ્લભસે નિજકર્મોપાત્તં
વિત્તં તેન વિનોદય ચિત્તમ્ ॥ 2 ॥
નારીસ્તનભર-નાભીદેશં
દૃષ્ટ્વા મા ગા મોહાવેશમ્ ।
એતન્માંસવસાદિવિકારં
મનસિ વિચિંતય વારં વારમ્ ॥ 3 ॥
નલિનીદલ-ગતજલમતિતરલં
તદ્વજ્જીવિતમતિશય-ચપલમ્ ।
વિદ્ધિ વ્યાધ્યભિમાનગ્રસ્તં
લોકં શોકહતં ચ સમસ્તમ્ ॥ 4 ॥
યાવદ્વિત્તોપાર્જનસક્તઃ
તાવન્નિજપરિવારો રક્તઃ ।
પશ્ચાજ્જીવતિ જર્જરદેહે
વાર્તાં કોઽપિ ન પૃચ્છતિ ગેહે ॥ 5 ॥
યાવત્પવનો નિવસતિ દેહે
તાવત્પૃચ્છતિ કુશલં ગેહે ।
ગતવતિ વાયૌ દેહાપાયે
ભાર્યા બિભ્યતિ તસ્મિન્કાયે ॥ 6 ॥
બાલસ્તાવત્ક્રીડાસક્તઃ
તરુણસ્તાવત્તરુણીસક્તઃ ।
વૃદ્ધસ્તાવચ્ચિંતાસક્તઃ
પરમે બ્રહ્મણિ કોઽપિ ન સક્તઃ ॥ 7 ॥
કા તે કાંતા કસ્તે પુત્રઃ
સંસારોઽયમતીવ વિચિત્રઃ ।
કસ્ય ત્વં કઃ કુત આયાતઃ
તત્ત્વં ચિંતય તદિહ ભ્રાતઃ ॥ 8 ॥
સત્સંગત્વે નિસ્સંગત્વં
નિસ્સંગત્વે નિર્મોહત્વમ્ ।
નિર્મોહત્વે નિશ્ચલતત્ત્વં
નિશ્ચલતત્ત્વે જીવન્મુક્તિઃ ॥ 9 ॥
વયસિ ગતે કઃ કામવિકારઃ
શુષ્કે નીરે કઃ કાસારઃ ।
ક્ષીણે વિત્તે કઃ પરિવારઃ
જ્ઞાતે તત્ત્વે કઃ સંસારઃ ॥ 10 ॥
મા કુરુ ધન-જન-યૌવન-ગર્વં
હરતિ નિમેષાત્કાલઃ સર્વમ્ ।
માયામયમિદમખિલં હિત્વા
બ્રહ્મપદં ત્વં પ્રવિશ વિદિત્વા ॥ 11 ॥
દિનયામિન્યૌ સાયં પ્રાતઃ
શિશિરવસંતૌ પુનરાયાતઃ ।
કાલઃ ક્રીડતિ ગચ્છત્યાયુઃ
તદપિ ન મુંચત્યાશાવાયુઃ ॥ 12 ॥
કા તે કાંતા ધનગતચિંતા
વાતુલ કિં તવ નાસ્તિ નિયંતા ।
ત્રિજગતિ સજ્જનસંગતિરેકા
ભવતિ ભવાર્ણવતરણે નૌકા ॥ 13 ॥
દ્વાદશ-મંજરિકાભિરશેષઃ
કથિતો વૈયાકરણસ્યૈષઃ ।
ઉપદેશોઽભૂદ્વિદ્યા-નિપુણૈઃ
શ્રીમચ્છંકર-ભગવચ્છરણૈઃ ॥ 14 ॥
જટિલો મુંડી લુંછિતકેશઃ
કાષાયાંબર-બહુકૃતવેષઃ ।
પશ્યન્નપિ ચ ન પશ્યતિ મૂઢઃ
ઉદરનિમિત્તં બહુકૃતવેષઃ ॥ 15 ॥
અંગં ગલિતં પલિતં મુંડં
દશનવિહીનં જાતં તુંડમ્ ।
વૃદ્ધો યાતિ ગૃહીત્વા દંડં
તદપિ ન મુંચત્યાશાપિંડમ્ ॥ 16 ॥
અગ્રે વહ્નિઃ પૃષ્ઠે ભાનુઃ
રાત્રૌ ચુબુક-સમર્પિત-જાનુઃ ।
કરતલ-ભિક્ષસ્તરુતલવાસઃ
તદપિ ન મુંચત્યાશાપાશઃ ॥ 17 ॥
કુરુતે ગંગાસાગરગમનં
વ્રત-પરિપાલનમથવા દાનમ્ ।
જ્ઞાનવિહીનઃ સર્વમતેન
ભજતિ ન મુક્તિં જન્મશતેન ॥ 18 ॥
સુરમંદિર-તરુ-મૂલ-નિવાસઃ
શય્યા ભૂતલમજિનં વાસઃ ।
સર્વ-પરિગ્રહ-ભોગત્યાગઃ
કસ્ય સુખં ન કરોતિ વિરાગઃ ॥ 19 ॥
યોગરતો વા ભોગરતો વા
સંગરતો વા સંગવિહીનઃ ।
યસ્ય બ્રહ્મણિ રમતે ચિત્તં
નંદતિ નંદતિ નંદત્યેવ ॥ 20 ॥
ભગવદ્ગીતા કિંચિદધીતા
ગંગાજલ-લવકણિકા પીતા ।
સકૃદપિ યેન મુરારિસમર્ચા
ક્રિયતે તસ્ય યમેન ન ચર્ચા ॥ 21 ॥
પુનરપિ જનનં પુનરપિ મરણં
પુનરપિ જનનીજઠરે શયનમ્ ।
ઇહ સંસારે બહુદુસ્તારે
કૃપયાઽપારે પાહિ મુરારે ॥ 22 ॥
રથ્યાચર્પટ-વિરચિત-કંથઃ
પુણ્યાપુણ્ય-વિવર્જિત-પંથઃ ।
યોગી યોગનિયોજિત-ચિત્તઃ
રમતે બાલોન્મત્તવદેવ ॥ 23 ॥
કસ્ત્વં કોઽહં કુત આયાતઃ
કા મે જનની કો મે તાતઃ ।
ઇતિ પરિભાવય સર્વમસારં
વિશ્વં ત્યક્ત્વા સ્વપ્નવિચારમ્ ॥ 24 ॥
ત્વયિ મયિ ચાન્યત્રૈકો વિષ્ણુઃ
વ્યર્થં કુપ્યસિ મય્યસહિષ્ણુઃ ।
ભવ સમચિત્તઃ સર્વત્ર ત્વં
વાંછસ્યચિરાદ્યદિ વિષ્ણુત્વમ્ ॥ 25 ॥
શત્રૌ મિત્રે પુત્રે બંધૌ
મા કુરુ યત્નં વિગ્રહસંધૌ ।
સર્વસ્મિન્નપિ પશ્યાત્માનં
સર્વત્રોત્સૃજ ભેદાજ્ઞાનમ્ ॥ 26 ॥
કામં ક્રોધં લોભં મોહં
ત્યક્ત્વાઽઽત્માનં પશ્યતિ સોઽહમ્ ।
આત્મજ્ઞાનવિહીના મૂઢાઃ
તે પચ્યંતે નરકનિગૂઢાઃ ॥ 27 ॥
ગેયં ગીતા-નામસહસ્રં
ધ્યેયં શ્રીપતિ-રૂપમજસ્રમ્ ।
નેયં સજ્જન-સંગે ચિત્તં
દેયં દીનજનાય ચ વિત્તમ્ ॥ 28 ॥
સુખતઃ ક્રિયતે કામાભોગઃ
પશ્ચાદંત શરીરે રોગઃ ।
યદ્યપિ લોકે મરણં શરણં
તદપિ ન મુંચતિ પાપાચરણમ્ ॥ 29 ॥
અર્થમનર્થં ભાવય નિત્યં
નાસ્તિતતઃ સુખલેશઃ સત્યમ્ ।
પુત્રાદપિ ધનભાજાં ભીતિઃ
સર્વત્રૈષા વિહિતા રીતિઃ ॥ 30 ॥
પ્રાણાયામં પ્રત્યાહારં
નિત્યાનિત્ય વિવેકવિચારમ્ ।
જાપ્યસમેતસમાધિવિધાનં
કુર્વવધાનં મહદવધાનમ્ ॥ 31 ॥
ગુરુચરણાંબુજ-નિર્ભરભક્તઃ
સંસારાદચિરાદ્ભવ મુક્તઃ ।
સેંદ્રિયમાનસ-નિયમાદેવં
દ્રક્ષ્યસિ નિજહૃદયસ્થં દેવમ્ ॥ 32 ॥
મૂઢઃ કશ્ચન વૈયાકરણો
ડુઃકૃંકરણાધ્યયનધુરીણઃ ।
શ્રીમચ્છંકર-ભગવચ્છિષ્યૈઃ
બોધિત આસીચ્છોધિત-કરણઃ ॥ 33 ॥
ભજ ગોવિંદં ભજ ગોવિંદં
ગોવિંદં ભજ મૂઢમતે ।
નામસ્મરણાદન્યમુપાયં
નહિ પશ્યામો ભવતરણે ॥ 34 ॥